چاپ کردن این صفحه

در میزگرد ایرنا مطرح شد:

ترویج فرهنگ کتابخوانی در گرو مشارکت همگانی

دوشنبه, 17 دی 1397 ساعت 14:39

به گزارش ایرنا، برخورداری از درک و ارتباط بهتر با محیط پیرامون و جامعه، تقویت قوه رویاپردازی و ایده پروری، کمک به پرورش شخصیت های نوآور و کارآفرین، بهبود حافظه، آرامش بیشتر و سرگرمی از جمله مزیت های مطالعه ای عنوان می شود که به زبان ساده، نگاهی به جهان از دریچه ذهن پدیدآورنده اثر است.


ابتدایی ترین تعریف از سرانه مطالعه، میانگین مدت زمان مطالعه شخص در یک شبانه ‌روز می باشد؛ خواندن روزنامه یا حتی ساعت ها وقت گذرانی در فضای مجازی و قرار گرفتن در برابر مجموعه ای از داده ها شاید با این تعریف به نوعی در رده مطالعه جای گیرد اما به طور قطع معنایش کتابخوانی نیست.n83110608 72678292
آنچه که به واقع باید مورد توجه قرار بگیرد، کتاب هایی است که آگاهانه، از روی اختیار و با هدف گذران وقت یا افزایش آگاهی و تجربه، بدون اجبار مستقیم بیرونی از سوی فرد خوانده می شود.
آمارهای موجود در این زمینه اما به هیچ وجه دقیق و پژوهش پایه نیست و به باور کارشناسان، سرانه کتابخوانی در کشور با توجه به بررسی های موردی، شرایط چاپ و نشر، شرایط کتابخانه های عمومی و مشارکتی یا حتی تجربه های شخصی مورد استناد قرار می گیرد.
نزدیک به سه هزار و 500 باب کتابخانه با بیش از 41 میلیون نسخه کتاب افزون بر 10 درصد جمعیت را پوشش داده و در این میان استان هایی مانند تهران، اصفهان و خوزستان در صدر قرار دارند.
بر اساس سند 1404 باید در شاخص های کتابخانه‌ای در زمره 15 کشور برتر جهان قرار بگیریم و از سوی دیگر مسئولان و کارشناسان امر از جمله در کاشان به عنوان چهارمین پایتخت کتاب ایران در سال 97، به رغم همه مسائل در یک مورد دیدگاه مشابهی دارند: با استاندارد هشت مترمربع فضای کتابخانه ای به ازای هر 100 نفر و سرانه چهار کتاب به ازای هر یک نفر فاصله داریم، جامعه به نسبت ظرفیت ها و در مقایسه با سایر کشورها به اندازه کافی کتاب نمی خواند و برای آن اهمیتی قائل نیست.
مسیر تحقق این چشم انداز دشوار می نماید و علت های گوناگونی را هم برای پدید آمدن این شرایط می توان در نظر گرفت که از جمله تنگناهای مالی خانوارها، مسائل حوزه چاپ و نشر، مشکلات فعالان فرهنگی و پدیدآوردندگان، تغییر ذائقه جامعه از خواندن به دیدن و شنیدن، رشد سریع فناوری های نوین، گسترش فضای مجازی و بسترهای چند رسانه ای است.
مسائل حوزه فرهنگ بر سایر حوزه ها اثر می گذارد و از آنها هم تاثیر می پذیرد اما در عین حال، ریشه حل مشکلات را هم در دل خود نهفته دارد؛ مقوله کتاب و کتابخوانی هم به عنوان زیر مجموعه حوزه فرهنگ از این قاعده مستثنی نیست.
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) شهرستان کاشان بر این اساس میزگردی با عنوان 'کتابخوانی و چالش های پیش رو' با حضور احسان محمدی رئیس اداره کتابخانه های عمومی شهرستان کاشان، مصطفی جوادی مقدم رئیس پیشین اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان و مولف طرح های پایتختی کاشان و محمد نظافتی از کارشناسان حوزه فرهنگ و هنر برگزار کرد.

** دانایی در قفسه ها خاک می خورد
رئیس اداره کتابخانه های عمومی کاشان میزان کتاب های امانتی را سالانه نزدیک به 160 هزار جلد عنوان کرد و گفت: 350 هزار نسخه کتاب در 10 رده شامل کلیات، روانشناسی، دین، علوم اجتماعی، زبان، علوم محض و کاربردی، هنر، ادبیات، تاریخ، جغرافیا، کودک و کمک درسی داریم و افزون بر 14 هزار نفر عضو کتابخانه ها هستند.
احسان محمدی افزود: پیش تر ماهانه بیش از 13 هزار نسخه کتاب به امانت داده می شد که از مهر امسال به 16 هزار نسخه افزایش یافته که نشان از بهبود سرانه کتابخوانی دارد.
وی بیان کرد: با این وجود کتاب های موجود به نسبت جمعیت افزون بر 365 هزار نفری شهرستان کاشان بسیار اندک است اما همین نسخه های موجود هم آنچنان که باید خوانده نمی شوند.
محمدی تشریح کرد: آمار دقیق و رسمی در مورد سرانه کتابخوانی در کشور و کاشان، چهارمین پایتخت کتاب ایران وجود ندارد و عددهایی که از سوی برخی کارشناسان یا فعالان فرهنگی عنوان می شود، با واقعیت چندان سازگار نیست.
وی با اشاره به نمایشگاه کتاب کاشان یادآور شد: ناشران با انتظار فروش 20 تا 30 میلیارد ریالی آمدند اما در نهایت نزدیک به سه میلیارد ریال فروش داشتند که البته افزایش و کاهش فروش بسته به شرایط در نقاط مختلف کشور متفاوت است اما به هر روی، نارضایتی کتابفروشان برخی آمارها را زیر سئوال می برد.
رئیس اداره کتابخانه های عمومی کاشان تاکید کرد: تقویت مناسبت ها، اجرای برنامه ها، تقویت اطلاع رسانی و تبلیغات برای آگاهی عموم مردم از خدمات و فضاهای کتابخانه ای می تواند در افزایش سرانه اثرگذار باشد چرا که در کنار پایتختی ایران، روستای دوستدار کتاب و شایسته تقدیر نیز در شهرستان داشتیم که مغفول واقع شدند.
وی در ادامه تصریح کرد: زیرساخت ها هم به رغم تلاش های صورت گرفته برای مطالعه فراهم نیست و بیشتر فضاها در هسته مرکزی شهرها متمرکز شده، در حالی که سایر شهروندان از جمله ساکنان مسکن های مهر به دلیل بعد مسافت امکان بهره برداری از کتابخانه ها را ندارند.
محمدی 15 باب کتابخانه عمومی نهادی، سه باب کتابخانه عمومی مشارکتی فعال و سه باب کتابخانه مشارکتی نیمه فعال در این شهرستان را یادآور شد و افزود: زیربنای کتابخانه های کاشان نزدیک به 11 هزار متر مربع است و استاندارد متناسب با سند چشم انداز 29 هزار مترمربع می باشد.
وی بیان کرد: بر این اساس سرانه فضا به ازای هر 100 نفر نزدیک به سه مترمربع است که انتظار می رود تا سال 1404 به چهار تا پنج مترمربع برسد.
رئیس اداره کتابخانه های عمومی کاشان اضافه کرد: تنها 2 باب از 6 باب کتابخانه مشارکتی شهرستان در عمل فعال است و 2 باب هم در اختیار شهرداری است که هر کدام افزون بر 6 هزار جلد کتاب دارد اما در عمل تعطیل هستند و پیگیری ها برای راه اندازی آنها بجایی نرسید.
وی با تاکید بر لزوم تولیت امور از سوی نهادهای متولی برای پیشگیری از اقدام های غیر تخصصی گفت: کتابخانه عمومی لتحر تنها طرح در دست اجرا است که با تخصیص سه میلیارد ریال اعتبار، 40 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
محمدی تصریح کرد: تامین زیرساخت های مورد نیاز می تواند تاثیر قابل توجهی در افزایش سرانه کتابخوانی داشته باشد و با توجه به اینکه فضاهای زیادی در شهر خاک می خورد، نیکوکاران می توانند مانند مدرسه، بیمارستان و مسجدسازی در این زمینه نیز پیشگام شوند و دولت نیز تامین تجهیزات و نیروی انسانی را بر عهده بگیرد.
وی در ادامه کاهش شدید تیراژ و شرایط بازار چاپ و نشر را یادآور شد و افزود: بخش اطلاع رسانی و تبلیغات باید مورد توجه بیشتر واقع شود چرا که در صورت تمایل مردم به کتابخوانی، بازار چاپ و نشر هم رونق بیشتری خواهد گرفت.
رئیس اداره کتابخانه های عمومی کاشان ادامه داد: راه زیادی به رغم گام های برداشته شده در پیش رو داریم و رویدادهایی مانند پایتختی کتاب ایران، سرآغازی برای شهرهایی مانند کاشان است تا راهی بسوی فردا بیابند.
وی اضافه کرد: ظرفیت های بسیاری وجود دارد و حتی در صورت تداوم مسیر، تمهید زیرساخت ها و اتصال حلقه های زنجیره به یکدیگر، باید به فکر پایتختی کتاب جهان باشیم؛ اما هنوز حوزه فرهنگ، کتابخوانی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از جایگاهی که باید برخوردار نیست.

** لزوم اولویت بخشی به حوزه فرهنگ و توجه به ظرفیت نیکوکاران
رئیس پیشین اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان و مولف طرح های پایتختی کاشان نیز گفت: برخورداری از پیشینه باشکوه مایه مباهات است اما تنها افتخار به گذشته کارساز نیست و باید امید به آینده داشت و نسل جدید را به زندگی در شهر امیدوار کرد.
مصطفی جوادی مقدم با اشاره به قرار نداشتن حوزه فرهنگ جزو اولویت ها به دلیل وجود مسائل گوناگون در کشور افزود: نباید البته تصور داشت که اعتباری برای حوزه فرهنگ اختصاص داده نمی شود، بلکه به دلیل مسائلی مانند تعدد دستگاه ها، نهادها و سازمان های متولی حوزه فرهنگ، برخی موازی کاری ها، فقدان هم افزایی و برنامه های فاقد پایش هدف ها محقق نشده و سرانه کتابخوانی سالانه کاهش می یابد.
وی تاکید کرد: شهرستان کاشان در قلب کشور مانند ایران اسلامی همان گونه که در حوزه دین و مذهب می تواند هر روز شاهد یک رویداد جدید باشد، در حوزه فرهنگ و هنر نیز این توان را دارد و تمهیدها در این راستا پیوند جامعه با مسائل فرهنگی را تقویت می کند.
رئیس پیشین اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کاشان با اشاره به ضرورت توجه خانواده و مدرسه به مقوله کتاب و کتابخوانی از دوره کودکی بیان کرد: آموزش در این سال ها بیشتر از پرورش مورد توجه قرار گرفته و این مسائل کمتر مورد توجه واقع شده است.
وی ادامه داد: افراد نیکوکار در کشور و از جمله کاشان ظرفیتی هایی نهفته هستند که باید با فرهنگ سازی، نذرها و وقف ها را به سوی حوزه فرهنگ و کتابخوانی هدایت کنیم.
جوادی مقدم تصریح کرد: سرمایه گذاری برای کتاب و کتابخوانی هزینه نیست و گسترش این فرهنگ در کنار سایر مزیت ها می تواند به کاهش آسیب های اجتماعی و بزهکاری نیز منجر شود.
وی همچنین به توزیع ناعادلانه اندک بودجه استانی اشاره کرد و افزود: برنامه های فرهنگی مانند پایتخت کتاب ایران تنها بر اساس بودجه های دولتی نبوده و سایر مجموعه ها از جمله شهرداری، آموزش و پرورش، بخش خصوصی و به ویژه ظرفیت خانه های تاریخی در این راستا بکار گرفته شدند.
مولف طرح های پایتختی کتاب کاشان بیان کرد: برگزیده شدن کاشان با عزم دستگاه های دولتی و بخش خصوصی به دور از وابستگی ها و مسائل سیاسی بر سر موضوع کتاب و همچنین ظرفیت های این خطه ناشی شد که شامل فرهنگ و ادب، تاریخ و تمدن، مشاهیر و ظرفیت های گردشگری می باشد و بر فرهنگ مردم این خطه اثرگذار بوده است.
وی تصریح کرد: باید این باور در بین نیکوکاران ایجاد شود که ساخت کتابخانه، مجتمع فرهنگی، اهدای کتاب و حتی کمک به چاپ یک کتاب برابر ساخت مسجد، مدرسه و مرکزهای درمانی ارزشمند است زیرا در صورت نهادینه شدن این باور از اعتبارهای دولتی بی نیاز می شویم.

** الزام های کاهش فاصله سرانه کتابخوانی با استانداردها
یک کارشناس حوزه فرهنگ و هنر نیز گفت: ایران اسلامی ظرفیت های زیادی داشته و شهری مانند کاشان همچنان فرهنگی و مردمانش کتابخوان هستند اما به علت هایی مانند سایه انداختن سایر مسائل بر حوزه فرهنگ، با استانداردها فاصله داریم.
محمد نظافتی افزود: برخی آمارهای جهانی سرانه مطالعه در ژاپن را 90 دقیقه، در انگلیس و اروپا 55 تا 75 دقیقه اعلام کردند که این آمار در ایران بین 2 تا 18 دقیقه تخمین زده می شود اما به هر روی نشان می دهد که برای داشته ها نیز برنامه ای نداریم.
وی با تاکید بر لزوم اجرای طرح های زیبای مرتبط با کتاب در پارک ها و خیابان ها بیان کرد: سوای کتابخانه های با ساعت کاری مشخص، فضایی برای کتابخوانی در سطح شهر تعریف نشده؛ در حالی که کتابخانه های 24 ساعته در کشورهای پیشرفته دایر است.
این کارشناس فرهنگی اضافه کرد: باید به ازای هر 10 هزار نفر، یک باب کتابخانه داشته باشیم که منطقه ای مانند کاشان با جمعیت افزون بر 365 هزار نفر امکانات موجودش با نیازها فاصله دارد.
وی به فقدان فعالیت فرهنگسراهای تخصصی در کاشان اشاره کرد وگفت: چنین فضاهایی باید در شهرها تقویت شوند، به ویژه که طرح های مسکن مهر بر جمعیت کنونی افزوده و باید متولیان حوزه فرهنگ نیز به نوبه خود در این زمینه ورود کنند.
نظافتی عنوان کرد: تعدد دستگاه های فرهنگی و موازی کاری هم به نوبه خود موجب شده تا مسئولیت ها به گردن دیگری انداخته شود و در نهایت طرح ها به سرانجام نرسد.
وی ادامه داد: گرچه مشکلاتی در زمینه چاپ و نشر نیز داریم اما همین کتاب های موجود متقاضی چندانی ندارد که این مشکل در زمان نبود تنگناهای اقتصادی هم وجود داشت و می تواند از سیاستگذاری هم باشد.
این کارشناس فرهنگی افزود: نویسنده در این میان انگیزه ای برای فعالیت ندارد چرا که پس از چند سال تلاش، کتاب به دلیل شرایط بازار قابل چاپ نیست؛ البته تسهیلاتی مانند بیمه نویسندگان ارائه می شود که باید تقویت شود و اطلاع رسانی مناسبی از این حمایت ها صورت گیرد.
وی تصریح کرد: مردم نیز به حقوق خود در حوزه فرهنگی واقف نیستند، از این رو در مواردی فشار افکار عمومی به طور نابجا وارد می شود و در مواردی جامعه حقوق خود را پیگیری نمی کند که آموزش و آگاهی بخشی در این زمینه می تواند راهگشای برخی مسائل باشد.
نظافتی همچنین گفت: دولت باید با برنامه ها و تسهیلات تشویقی، شخصیت ها و شرکت ها را به حمایت از صنعت چاپ و نشر، نویسندگان و پدیدآورندگان ترغیب کند چرا که امروز در حوزه های فرهنگی از جمله کتاب و کتابخوانی زنجیره ها تکمیل نیست و الزامی هم در این زمینه وجود ندارد.
وی با اشاره به کاهش سرمایه اجتماعی تاکید کرد: همگان از دولت گرفته تا روحاناون در تریبون ها باید برای افزایش اعتماد بین سطوح مختلف جامعه تلاش کرده و در این شرایط بخشی از نذرهای مردمی نیز می تواند به سوی مقوله فرهنگ به ویژه کتاب هدایت شود.
کارشناس مسائل فرهنگی اضافه کرد: در دسترس قرار گرفتن نسخه های صوتی کتاب ها در شرایط زندگی پر مشغله امروزی دریچه ای دیگر به سوی جهان دانایی گشوده و افراد می توانند در روز بخشی از زمان بیکاری خود را با محتوای کتاب پر کنند.
وی تصریح کرد: نقاطی مانند کاشان همواره به عنوان منطقه ای فرهنگی درخشیده اما نگاه جامعه به ویژه مسئولان در حوزه فرهنگ نیز هزینه ای بوده، در حالی که اثرهای فقدان این هزینه کردن ها سنجیده نمی شود.
نظافتی بیان کرد: رویدادی مانند پایتختی کتاب خوب است اما برنامه برای تداوم کار و جلب مشارکت سایر بخش ها و دستگاه ها نداریم، زیرا چنین جا افتاده که تنها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید عهده دار هر مساله فرهنگی باشد.
وی یادآور شد: برای پایتختی کتاب کاشان هیچ مجموعه دیگری حتی شورای فرهنگ عمومی برنامه ای درخور ارائه نداد، شهرداری هم بودجه نداشت؛ از این رو زحمت ها بر دوش چند نفر بود و برداشت لازم هم از این فرصت انجام نشد.
این کارشناس گفت: طرح هایی مانند پایتختی کتاب ایران در جهت جلب توجه و مشارکت افکار عمومی ساماندهی می شود و فرهنگ کتابخوانی به واقع باید از دوران کودکی، در خانواده و آموزش و پرورش حاکم باشد.
وی تصریح کرد: کتابخوانی باید سوای شعارها به واقع بر نگاه ما حاکم شود تا بتوانیم با روش های گوناگون این فرهنگ را ترویج کنیم؛ تبلیغات بازرگانی، مجموعه های تلویزیونی و فیلم های سینمایی در آن شرایط بجای مسائل تجملی، با روش های نامحسوس به مقوله کتاب خواهند پرداخت.
نظافتی همچنین عنوان کرد: بودجه ریزی که با رای مجلس شورای اسلامی صورت می گیرد نیز نیازمند بازنگری اساسی است، همچنین برخی قوانین باید حذف شده یا با توجه به ورود فناوری های نوین، نیازمند قوانینی جدید بر اساس شرایط جامعه هستیم که با کمک نمایندگان باید پیگیری شود.

خواندن 548 دفعه
این مورد را ارزیابی کنید
(0 رای‌ها)